STRUKTUR MAKLUMAT DAN STRUKTUR TEMA

 STRUKTUR MAKLUMAT DAN STRUKTUR TEMA

Menurut Halliday dalam Bloor (1995:66), terdapat dua sistem yang hampir sama yang melibatkan struktur dalam klausa. Yang pertama dikenali sebagai struktur maklumat yang melibatkan binaan yang disebut maklumat lama dan maklumat baru dan yang kedua melibatkan binaan yang dikenali sebagai tema dan rema.

Struktur Tema

Menurut pendapat Halliday yang dipetik oleh Mohd Rashid Md Idris (2007), struktur tema merupakan salah satu struktur yang bercirikan amanat. Menurut Samad Md. Nasir, struktur tema dilihat sebagai sesuatu yang mencirikan klausa sebagai amanat. Menurutnya lagi, klausa sebagai struktur amanat terdiri daripada tema dan rema. Tema merujuk kepada kategori formal sebagai unsur pada kedudukan awal klausa, titik mula klausa sebagai amanat. Manakala rema pula adalah yang selebihnya, iaitu bahagian yang mengembangkan ataupun menerangkan tentang tema.

ST (Struktur Tema) = T (Tema) + R (Rema)

Tema

Tema lazimnya berada di hadapan sebagai titik mula amanat dan perhatian dalam klausa. Selain itu, tema juga merujuk kepada kategori formal sebagai unsur pada kedudukan awal klausa. Tema boleh terdiri daripada kata nama, kata sendi nama dan kata hubung.

Rema

Rema pula didefinisikan sebagai bahagian yang mengembangkan tema. Lazimnya, rema terletak pada bahagian belakang, yakni selepas tema.

Struktur Maklumat

Manakala Halliday (1998) menyatakan bahawa struktur maklumat didefinisikan sebagai suatu proses interaksi antara apa yang telah diketahui atau boleh diagak dan apa yang baru atau yang tidak boleh diagak. Struktur maklumat mengandungi unit-unit maklumat yang strukturnya terbina daripada dua fungsi, iaitu maklumat lama dan maklurnat baru. Maklumat baru merupakan maklumat yang diandaikan oleh penutur sebagai maklumat yang masih belum diketahui oleh pendengar. Manakala maklumat lama pula didefinisikan sebagai maklumat yang diandaikan oleh penutur telah diketahui pendengar sama ada telah ada dalam teks  atau melalui hubungan wacana. Konsep struktur maklumat Halliday ini turut disentuh oleh Brown dan Yule (1983). Manakala Crystal (1987:157), mentakrifkan maklumat lama sebagai maklumat yang telah dibekalkan berdasarkan konteks sebelumnya semasa bertutur, manakala maklumat baru pula, maklumat yang menambahkan maklumat yang telah sedia ada.

            Sanat ( 1997) melihat struktur maklumat berdasarkan fungsi. Beliau mendefinisikan struktur maklumat sebagai organisasi teks atau wacana yang berdasarkan fungsi maklumat lama dan maklumat baru. Menurut beliau lagi, struktur maklumat direalisasikan berdasarkan sistem sintaksis dan fonologi. Sato Hirobumi mengaitkan definisi struktur maklumat dengan kegiatan pertuturan. Tokoh ini berpendapat bahawa penyampai ataupun penulis selalunya tidak memberi peluang untuk memastikan maklumat yang hendak disampaikannya itu merupakan maklumat lama atau maklumat baru bagi penerimanya. Kenyataan ini bermakna bahawa keberkesanan komunikasi adalah terjejas dan sering terputus-putus sekiranya penyampai sentiasa memastikan tiap-tiap maklumat yang disampaikannya itu lama atau baru semasa komunikasi sedang berlaku. Oleh itu, penyampai seharusnya melakukan tambahan maklumat baru satu demi satu mengenai sesuatu topik melalui maklumat lama yang sudah diketahui oleh penerima atau pembacanya. Penelitian struktur maklumat yang dibuat oleh Sato pula (1991) dikaitkan dengan struktur tema. Beliau mengaitkan struktur maklumat dengan susunan ayat secara logik, iaitu judul cerita dalam bentuk lahirnya. Tambahnya lagi, dalam menyampaikan maklumat, penyampai perlu memulakan cerita berdasarkan perkara yang telah ada dalam pengetahuan penerima, yang disebut sebagai “pengetahuan latar” penerima maklumat. Dalam hal ini, pengetahuan latar yang telah menjadi milik penerima dinamakan maklumat lama dan pengetahuan yang telah ditokok tambah oleh penyampai dinamakan maklumat baru. Beliau telah membahagikan struktur maklumat dengan dua aspek iaitu maklumat lama (ML) ada 7 penanda iaitu dan maklumat baru ada 4 penanda:

 

Maklumat Lama

1. Kaedah perujukan

Kaedah perujukan merujuk kepada perkara atau hal yang secara langsung dirujuk

melalui teks dan rujukan yang dibuat itu dan dapat dikenal pasti melalui penggunaan

kata ganti.

2. Kaedah penggantian

Sesuatu unsur yang disebut, kemudian digantikan dalam bentuk baharu secara sistematik ataupun nahuan.

3. Kaedah perulangan seluruh

Dari perspektif nahuannya, kaedah perulangan seluruh membawa makna perulangan

yang berlaku pada unsur-unsur dalam wacana tanpa menimbulkan sebarang perubahan

pada kategorinya.

4. Kaedah perulangan sebahagian

Kaedah perulangan sebahagian ialah perubahan kategori yang berlaku pada rangkai

kata yang mengulang.

5. Kaedah penghilangan (elipsis)

Didefinisikan sebagai berlakunya penghilangan penyampaian atau amanat penulis. Kaedah ini juga dikenali sebagai kaedah elipsis.

6. Kaedah leksikal (pertalian semantik)

Kaedah leksikal merujuk kepada pertalian antara ayat secara semantik. Hal yang

demikian ini bermaksud, setiap ayat mengandungi ikatan atau pertalian yang

dihubungkan secara semantik.

7. Kaedah parafrasa (perulangan dalam bentuk lain)

Penyataan idea yang sama tetapi cara pengolahannya berbeza.

 

Maklumat Baru

1. Maklumat baru tambahan (MBT)

Merujuk kepada maklumat baru yang ditambah berdasarkan maklumat lama yang

muncul di titik permulaan perbicaraan ayat.

2. Maklumat baru kontrastif (MBK)

Maklumat baru kontrastif pula merujuk kepada dua atau lebih klausa berbeza dari segi

semantik.

3. Maklumat baru neutral (MBN)

Maklumat baru pemberitaan neutral merujuk kepada susunan maklumat yang tidak

mengandungi sebarang maklumat lama yang disediakan dalam peraanggapan

sebagaimana contoh ayat yang dinyatakan.

4. Maklumat baru fokus (MBF)

Maklumat baru merujuk kepada susunan maklumat yang melibatkan fokus

pembezaannya (maklumat baru) yang menduduki tema (judul).

RUJUKAN:

Mohd Rashid Md. Idris et. al (2012). Tatabahasa Wacana. Tanjong Malim: Emeritus Publications.

Ikin Hassim, Lau King Siew, & Maria Felcee anak Lee Bass. (2016, April 8). Aspek Kajian Wacana. Wacana Ilmuan. https://analisiswacana-kd1.blogspot.com/p/hasil-Analisis.html